Beste Mensen,

In Zuid-Afrika is Pasen vooral ook een familiefeest met overal speurtochten naar eieren (egg hunts) en hier en daar een paashaas. In deze nieuwsbrief dus leuke weetjes over hazen en eieren. Maar vooral is Pasen daar een feest met héél veel chocola – de Zuid-Afrikanen zijn echte zoetekauwen.

Zuid-Afrika is “dicht” op Goede Vrijdag maar u kunt ons morgen gewoon bellen met uw Afrikavragen of reisplannen. Morgen zijn wij open – op de been gehouden door flink wat chocola, dat wel. Tel: 010 474 6266.

Is het de paashaas?

Uiteraard is het Paasfeest onlosmakelijk verbonden met de Paashaas, een fabeldier, maar er zijn wel degelijk echte hazen te vinden in zuidelijk Afrika! Hazen behoren, samen met de konijnen, tot de familie Leporidae. Er zijn echter wel belangrijke verschillen tussen de twee: hazen zijn lang-potige snelle renners en leven voornamelijk bovengronds. Konijnen zijn minder snel en leven voornamelijk ondergronds. Hierdoor zijn ze beter beschermd dan hazen en dat maakt vooral het verschil in hoe de jongen ter wereld komen: bij konijnen hebben de jongen bij de geboorte geen vacht, ze zijn blind en zijn volledig afhankelijk van de zorg van de ouders. De jongen van hazen daarentegen zijn geboren met een dikke vacht en zijn direct volledig mobiel en ontwikkeld. Omdat zij boven de grond minder beschermd zijn, moeten zij vanaf moment één klaar zijn om te vluchten als het nodig is.

Er zijn twee soorten hazen in zuidelijk Afrika, die in verschillende delen voorkomen. De Kaapse Haas (Lepus capensis) heeft een voorkeur voor open grasland met kleine bosjes. De Struikhaas (Lepus saxtilis) houdt iets minder van open landschappen en verschuilt zich in wat dichter begroeide gebieden. Overdag houden ze zich schuil en zijn eigenlijk alleen de pootafdrukken in het zand het bewijs dat ze er zijn. ’s Avonds komen ze echter tevoorschijn en kun je ze regelmatig spotten tijdens een game drive.

Dan is er ook nog de Springhaas (Pedetes capensis), die lijkt op een soort mini-kangoeroe die zich al springend door het gras voort beweegt. De naam is echter misleidend: de Springhaas is in feite geen haas maar een knaagdier! Voordat er verwarring over ontstaat: geen van de hazen of konijnen legt eieren, en al helemaal geen chocolade eieren…

Ei ei ei!

Bij eieren denken de meeste mensen toch het eerst aan vogels. In voorgaande jaren hebben wij het in de paasnieuwsbrief gehad over één van de meest opvallende eieren in Afrika: het struisvogelei. Dit keer gooien we het over een andere boeg. In Zuid-Afrika is de Afrikaanse Zwarte Scholekster (Haematopus moquini) de vogel van het jaar (een neef van de in Nederland voorkomende “gewone” Scholekster). De Zwarte Scholekster is een hedendaags succesverhaal: in het jaar 2000 stond deze vogel nog in het Red Data Book als “near-threatened”, maar drie jaar geleden was de populatie zo sterk gegroeid dat de vogel werd verplaatst naar de lijst van minst zorgwekkende soorten. In de laatste 35 jaar is de populatie met maar liefst 37% gestegen! De Afrikaanse Zwarte Scholekster legt prachtige eieren, maar helaas niet gemaakt van chocola…

Eieren zijn een bijzonder fenomeen op zich: ze beschermen nieuw leven tegen de gevaren van de buitenwereld, maar tegelijkertijd geeft de schil de foetus ook de mogelijkheid om te ademen binnenin het ei. Het ei is sterk genoeg om het gewicht te dragen van een volwassen vogel die het ei uitbroedt, maar zwak genoeg voor een kuiken om doorheen te breken. Eieren zijn zo bijzonder dat David Attenborough er een documentaire over gemaakt heeft, zaterdag 31 maart te zien op BBC2 om 21.00 uur.

Naast vogels zijn er nog veel meer dieren die eieren leggen: reptielen, amfibieën, vissen, insecten en zelfs sommige zoogdieren! Maar ze verschillen allemaal sterk in grootte, structuur, kleur etc. Zelfs binnen deze groepen zijn er enkele essentiële verschillen. Neem bijvoorbeeld reptielen: krokodillen en schildpadden leggen beiden eieren en bij beide diersoorten bepaalt de temperatuur van het ei (met andere woorden hoe diep het ei begraven ligt) het geslacht van het dier. Bij krokodillen worden de koude en warme eieren vrouwtjes, maar de eieren die precies tussen deze twee graadmeters in zitten worden mannetjes. Bij schildpadden is het echter net andersom! Schildpadden zijn sowieso zeer bijzondere wezens. Onderzoek heeft aangetoond dat zeeschildpadden terugkeren naar hetzelfde strand als waar ze geboren zijn om eieren te leggen, ook al is dat soms pas na meer dan 30 jaar! Eén van de meest bekende nestgebieden van de zeeschildpadden is het iSimangaliso Wetlands Park aan de oostkust van Zuid-Afrika, nabij het dorpje St. Lucia. De schilpadden komen tussen november en maart het strand op en begraven hun eieren aan de voet van de duinen. Deze cyclus is echter één van de meest fragiele van alle levenscycli: gemiddeld overleven er slechts 5 van de 1000 eieren. Het is mogelijk om te proberen dit fenomeen te aanschouwen en vanaf plaatsen als Kosi Bay, Sodwana Bay en St. Lucia worden er excursies georganiseerd. Uiteraard staat de bescherming van de diersoort voorop en worden deze excursies met uiterste zorg georganiseerd, om de dieren niet te verstoren.

Lokaal wordt er gelukkig ook steeds meer aandacht aan besteed en er wordt getracht mensen meer bewust te maken van dit bijzondere proces. Zo ook twee jongens, Hein Meyers uit Zuid-Afrika en Jomi Krobb uit Ierland, die afgelopen december besloten om door middel van een fietstocht van Kosi Bay naar Kaapstad mensen bewust te maken en geld in te zamelen voor onder andere deze zeeschildpadden.

Interesse in een kans om dit zelf van dichtbij mee te maken? Wij hebben op onze website een aantal reizen staan waarbij een bezoek aan deze regio is opgenomen. Bijvoorbeeld de combinatie reis Safari & Strand in Zuid-Afrika op basis niveau of met een mix van niveaus. Deze reizen gaan beiden langs de kustregio ten noorden van het iSimangaliso Wetlands Park. Of kies voor een verblijf in St. Lucia en ga op ontdekking vanaf daar, bijvoorbeeld tijdens een reis naar de oostkant van Zuid-Afrika.

Wij wensen iedereen hele fijne Paasdagen!

Baie Groete,

Ross Aitken en Team